Światowy Dzień Statystyki - Od celebracji do działania
- Cykl obchodów co 5 lat – Światowy Dzień Statystyki przypada 20 października od 2010 roku, ustanowiony rezolucją UN General Assembly
- Masowa skala globalnej współpracy – w pierwszej edycji 2010 uczestniczyło ponad 130 państw członkowskich i co najmniej 40 organizacji międzynarodowych
- 50 jednostek ONZ wspólnie zaprojektowało Strategię Danych jako kompleksowy przewodnik oparty na najlepszych praktykach globalnych
- 8 priorytetów transformacji – od Celów Zrównoważonego Rozwoju przez działania klimatyczne i równość płci po ochronę danych i prywatność
- Komisja Statystyczna rozrasta się – z 24 członków obecnie do 54 do 2028 roku, odpowiadając na rosnące wyzwania związane z danymi
- 24-godzinny globalny webinar w 2025 – po raz pierwszy regionalne komisje ONZ organizują nonstop maraton od Bangkoku do Nowego Jorku
- Ewolucja przesłania – od "Celebrując osiągnięcia" (ang. Celebrating achievements) w 2010 przez "Lepsze dane, lepsze życie" (ang. Better data, better lives) w 2015 do "Napędzając zmianę" (ang. Driving change) w 2025
Święto, które zmieniło myślenie o danych
Każdego 20 października, raz na pięć lat, globalna społeczność statystyczna celebruje Światowy Dzień Statystyki. To święto, ustanowione rezolucją UN General Assembly 64/267 z 3 czerwca 2010 roku, od początku miało jeden cel: pokazać, że statystyki to nie suche cyfry w raportach, ale fundament świadomych decyzji zmieniających życie milionów ludzi.
Pierwsza edycja w 2010 roku przekroczyła najśmielsze oczekiwania. Ponad 130 państw członkowskich i co najmniej 40 organizacji międzynarodowych i regionalnych zorganizowało wydarzenia pod hasłem "Celebrując liczne osiągnięcia statystyki oficjalnej" (ang. Celebrating the many achievements of official statistics). Odpowiedź była tak entuzjastyczna, że w 2015 roku General Assembly ustanowiło cykl regularnych obchodów.
Tematy kolejnych edycji odzwierciedlają ewoluujące wyzwania globalnego świata. Od celebracji osiągnięć w 2010 roku, przez "Lepsze dane, lepsze życie" (ang. Better data, better lives) w 2015 i "Łącząc świat danymi, którym możemy ufać" (ang. Connecting the world with data we can trust) w 2020, aż po temat edycji 2025: "Napędzając zmianę z jakościowymi statystykami i danymi dla wszystkich" (ang. Driving change with quality statistics and data for everyone). To przesłanie jest szczególnie znaczące w kontekście 80. rocznicy ONZ – organizacji, która od początku stawiała na dane jako fundament międzynarodowej współpracy.
Wizja transformacji - ekosystem danych ONZ
Za Światowym Dniem Statystyki stoi kompleksowa Strategia Danych Sekretarza Generalnego ONZ – "Strategia Danych dla Działania Wszystkich, Wszędzie" (ang. Data Strategy for Action by Everyone, Everywhere). To agenda transformacji opartej na danych, przygotowująca organizację do wyzwań XXI wieku.
Wizja jest ambitna: "Budowanie ogólno-ONZ-owskiego ekosystemu, który uwalnia pełny potencjał danych – dla lepszych decyzji i silniejszego wsparcia dla ludzi i planety, w momentach które mają największe znaczenie" (ang. Building a whole-of-UN ecosystem that unlocks our full data potential: For better decisions and stronger support to people and planet—in the moments that matter most). 50 jednostek ONZ wspólnie zaprojektowało tę Strategię jako kompleksowy przewodnik oparty na globalnych najlepszych praktykach.
Dane przenikają wszystkie aspekty pracy ONZ. Ich moc – wykorzystana odpowiedzialnie – jest kluczowa dla globalnych agend, którym służy organizacja. Unikatowa pozycja rodziny ONZ, jej ekspertyza i połączenia tworzą wyjątkowe możliwości do rozwijania globalnych działań w zakresie danych z wiedzą, wpływem i rzetelnością.
Strategia odchodzi od tradycyjnego myślenia o procesach. Zamiast tego stawia na uczenie się przez praktykę i dostarczanie konkretnych zastosowań – celów, dla których dane są wykorzystywane. Nowe zdolności powstaną częściowo przez działanie, ale ONZ wzmacnia także czynniki umożliwiające: zmiany w ludziach i kulturze, partnerstwa, zarządzanie danymi i technologię.
Osiem priorytetów globalnego działania
Strategia Danych ONZ koncentruje się na ośmiu kluczowych priorytetach, które określają gdzie dane mogą mieć największy wpływ na życie ludzi i stan planety.
1. Dekada Działania
W sercu Agendy 2030 znajduje się 17 Celów Zrównoważonego Rozwoju (ang. Sustainable Development Goals). Dla Dekady Działania ONZ wykorzystuje potencjał danych rodziny ONZ wszędzie gdzie to możliwe. Celem jest mobilizacja rządów, społeczeństwa obywatelskiego i biznesu do działań opartych na rzetelnych danych.
2. Działania klimatyczne
Zmiany klimatyczne wpływają już na każdy kraj na każdym kontynencie, oddziałując na życie ludzi i zakłócając gospodarki. ONZ kładzie szczególny nacisk na wykorzystanie danych i analityki dla pilnych działań klimatycznych. To nie tylko monitoring zmian, ale także modelowanie scenariuszy i wsparcie dla podejmowania decyzji opartych na faktach.
3. Równość płci
25 lat po historycznej Czwartej Światowej Konferencji Kobiet w Pekinie, gdzie uzgodniono Pekińską Platformę Działania (ang. Beijing Platform for Action), pełna równość płci na całym świecie wciąż nie jest rzeczywistością. Razem z globalnymi partnerami ONZ buduje lepsze możliwości w zakresie danych i analityki dotyczących równości płci. Szczegółowe dane rozdzielone według płci są kluczowe dla rozumienia nierówności i projektowania skutecznych interwencji.
4. Prawa człowieka i praworządność
Napędzane przez Wezwanie do Działania w Sprawie Praw Człowieka (ang. Call to Action on Human Rights) Sekretarza Generalnego, działania w tym obszarze mają trzy wymiary. Po pierwsze, formowanie globalnych koalicji dla podejść opartych na prawach człowieka do danych – zapewnienie, że wykorzystanie danych respektuje godność i prawa jednostki. Po drugie, walka z mową nienawiści online przy jednoczesnym zachowaniu podstawowych wolności. Po trzecie, wzmacnianie monitoringu praw człowieka przez lepsze dane i analitykę.
5. Pokój i bezpieczeństwo
ONZ wykorzystuje dane i analitykę dla prewencji, mediacji i rozwiązywania konfliktów. To przekłada się na trzy konkretne cele: silniejsze analizy i rekomendacje, szybsze wdrażanie sił pokojowych tam gdzie są najbardziej potrzebne, oraz lepszą ochronę ludności cywilnej i personelu ONZ. Dane pozwalają przewidywać kryzysy i reagować zanim sytuacja wymknie się spod kontroli.
6. Zarządzanie i etyka na przyszłość
Wspierając silniejszą globalną współpracę cyfrową, ONZ pomaga we wspólnym projektowaniu i implementacji polityk danych. Te polityki promują odpowiedzialne, oparte na prawach człowieka wykorzystanie danych i napędzają innowacje dla ludzi i planety. W erze sztucznej inteligencji i big data pytania o zarządzanie i etykę stają się coraz bardziej palące.
7. Reforma ONZ
Aby przyspieszyć reformę ONZ, organizacja wspiera centra doskonałości, które wzmacniają możliwości w zakresie danych i analityki. Te centra pomagają rozliczać się z korzyści reform, wspierają przejrzystość, podnoszą wydajność i budują odporne łańcuchy dostaw. Reforma to nie tylko zmiany strukturalne – to także zmiana sposobu myślenia i wykorzystania danych w codziennej pracy.
8. Ochrona danych i prywatność
Opierając się na Zasadach Ochrony Danych i Prywatności ONZ (ang. Data Protection and Privacy Principles), ambicją organizacji jest wzmacnianie dialogu z interesariuszami. ONZ wspiera i promuje możliwości w zakresie ochrony danych i prywatności w rodzinie ONZ. W świecie, gdzie dane stały się jednym z najcenniejszych zasobów, ich ochrona nie jest opcją – to fundamentalny obowiązek.
Kluczowe zdolności - analityka i zarządzanie danymi
Realizacja priorytetów wymaga rozwijania dwóch fundamentalnych zdolności organizacyjnych: analityki i zarządzania danymi.
Analityka to wyzwanie rzucone każdemu w rodzinie ONZ: użyj danych aby zrozumieć "co się wydarzyło", "dlaczego to się wydarzyło", "co może się wydarzyć dalej" – i odpowiadaj z wiedzą, wpływem i rzetelnością. To nie tylko statystyka opisowa, ale także analityka predykcyjna i preskryptywna, która pomaga nie tylko rozumieć przeszłość, ale także kształtować przyszłość.
Zarządzanie danymi to umożliwienie każdemu odkrywania, uzyskiwania dostępu i dzielenia się danymi których potrzebują – przez pełne spektrum typów danych. Celem jest spełnienie potrzeb organizacji, ludzi i planety. W praktyce oznacza to budowanie systemów, które pozwalają na bezpieczne przechowywanie, katalogowanie i udostępnianie danych.
Cztery kluczowe czynniki umożliwiające transformację
Same zdolności techniczne to za mało. Strategia Danych ONZ identyfikuje cztery kluczowe czynniki umożliwiające, które muszą zostać wzmocnione, aby transformacja była możliwa.
Ludzie i kultura to pierwszy i być może najważniejszy czynnik. Chodzi o budowanie umiejętności, talentów, zespołów i kultury, dzięki którym każdy w rodzinie ONZ może wspierać kolegów, ludzi i planetę. Transformacja cyfrowa to przede wszystkim transformacja ludzka – zmiana sposobu myślenia, pracy i współpracy.
Zarządzanie danymi oznacza zarządzanie na odpowiednich poziomach i z odpowiednimi podejściami wszędzie, tak aby każdy mógł wykorzystywać dane jako strategiczny zasób. To nie biurokracja – to system zasad i procesów, które zapewniają, że dane są wiarygodne, dostępne i wykorzystywane etycznie.
Partnerstwa to budowanie zrównoważonych partnerstw w zakresie danych przez ekosystemy. Celem jest wspólne stawianie czoła najtrudniejszym wyzwaniom i dostarczanie rozwiązań dla ludzi i planety. Żadna organizacja, nawet tak wielka jak ONZ, nie może działać w izolacji.
Środowisko technologiczne to zapewnienie, że narzędzia technologiczne i procesy są zharmonizowane. Upodmiotowienie każdego w optymalnym wykorzystaniu danych jest możliwe tylko z odpowiednią infrastrukturą techniczną. Technologia jest środkiem, nie celem – ale bez niej nawet najlepsze strategie pozostaną na papierze.
Komisja Statystyczna - wierzchołek globalnego systemu
Za całym globalnym systemem statystycznym stoi instytucja działająca nieprzerwanie od 1946 roku: United Nations Statistical Commission (Komisja Statystyczna ONZ).
Komisja Statystyczna to najwyższe ciało globalnego systemu statystycznego, łączące głównych statystyków z państw członkowskich z całego świata. Jest najwyższym ciałem decyzyjnym dla międzynarodowych działań statystycznych, odpowiedzialnym za ustalanie standardów statystycznych i rozwój koncepcji i metod, włączając ich implementację na poziomie narodowym i międzynarodowym.
Komisja nadzoruje pracę Działu Statystyki ONZ (UN Statistics Division, UNSD) i jest funkcjonalną komisją Rady Gospodarczej i Społecznej ONZ (ECOSOC). Jej mandat, zdefiniowany już w rezolucji ECOSOC 8(I) z 16 lutego 1946 roku, obejmuje promowanie rozwoju statystyk narodowych i poprawy ich porównywalności, koordynację pracy statystycznej wyspecjalizowanych agencji, oraz promowanie poprawy statystyk i metod statystycznych.
W rezolucji ECOSOC 2022/3 z 8 czerwca 2022 roku Rada potwierdziła Komisję jako główne ciało koordynacji globalnych programów statystycznych. Co więcej, rozszerzyła jej mandat z "statystyk oficjalnych" na szersze "statystyki i dane" – uznając, że system musi adaptować się do zmieniającego się ekosystemu danych i nowych wyzwań takich jak zrównoważony rozwój, zmiany klimatyczne, dobrostan, ochrona danych i prywatność, oraz innowacje technologiczne.
Odpowiedzią na rosnące wyzwania jest stopniowe rozszerzanie Komisji. W rezolucji ECOSOC 2 z 5 czerwca 2024 roku Rada przyjęła decyzję o rozszerzeniu członkostwa z 24 obecnie do 54 do 2028 roku, zachowując techniczny charakter Komisji. W 2026 roku będzie składać się z 34 członków, by ostatecznie osiągnąć pełny skład 54 członków w 2028 roku.
Obchody 2025 - 24 godziny globalnej współpracy
Edycja Światowego Dnia Statystyki w 2025 roku wprowadza historyczną innowację. Po raz pierwszy regionalne komisje ONZ organizują 24-godzinny nonstop globalny maraton webinarowy, przedstawiający głosy, historie i innowacje z całego świata.
Wydarzenie obejmie wiele stref czasowych, od Bangkoku do Nowego Jorku, pokazując jak dane wspierają zrównoważony rozwój i włączające podejmowanie decyzji. Hasło wydarzenia doskonale oddaje jego ducha: "24 godziny, 5 regionów, 1 globalna społeczność danych" (ang. 24 hours, 5 regions, 1 global data community).
Format jest przełomowy – wirtualny webinar na MS Teams, streamowany globalnie, pozwala na bezprecedensową inkluzywność. Eksperci, praktycy i decydenci z pięciu regionów świata będą dzielić się swoimi doświadczeniami, wyzwaniami i sukcesami w wykorzystaniu danych dla dobra publicznego.
Dane jako fundament przyszłości
Światowy Dzień Statystyki przypomina o fundamentalnej prawdzie: wiarygodne dane stanowią podstawę skutecznego kształtowania polityk, planowania gospodarczego i rozwoju społecznego, szczególnie w dzisiejszym złożonym świecie.
Zaufanie do systemów statystycznych wspiera przejrzystość i etyczne wykorzystanie danych. Bez zaufania nawet najbardziej wyrafinowane analizy pozostają bezużyteczne – nikt nie będzie podejmował decyzji w oparciu o dane, którym nie ufa. Dlatego budowanie i utrzymywanie tego zaufania jest misją krytyczną dla całej społeczności statystycznej.
Współpraca między krajami i ekspertami promuje innowacje i najlepsze praktyki. Globalna społeczność statystyczna to wzór międzynarodowej kooperacji – profesjonaliści ze wszystkich regionów świata wspólnie ustanawiają standardy, dzielą się metodologiami i zapewniają dokładne, terminowe dane.
Równie ważne jest budowanie kompetencji w zakresie danych w społecznościach – czynienie statystyk dostępnymi i zrozumiałymi dla wszystkich. To upodmiotowienie pomaga wypełnić przepaść między twórcami a użytkownikami danych, promując inkluzywność i lepsze wyniki polityki.
Z ewoluującą technologią i nowymi narzędziami potencjał do zbierania, analizowania i wizualizowania danych nieustannie się rozszerza, oferując świeże możliwości do promowania zrównoważonego rozwoju i sprawiedliwości społecznej na całym świecie.
Światowy Dzień Statystyki to moment, kiedy globalna społeczność zatrzymuje się, by celebrować te osiągnięcia i odnowić zobowiązanie do wykorzystania mocy danych dla budowania lepszego świata – dla ludzi i planety, w momentach które mają największe znaczenie.