Święto Geografii Wojskowej

W roku 2024 Święto Geografii Wojskowej przypada na 23 lutego (piątek)

Ministerstwo Obrony Narodowej decyzją nr 432 z dnia 24 grudnia 2013 roku ustanowiło święta wojskowe w Polsce oraz sposób ich obchodzenia w Siłach Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej. Na 23 lutego wyznaczono Święto Geografii Wojskowej upamiętniające powstanie Instytutu Wojskowo-Geograficznego.

23 lutego 1919 roku Naczelny Dowództwa WP marszałek Józef Piłsudski zatwierdził projekt organizacyjny i wydał rozkaz utworzenia Instytutu Wojskowo-Geograficznego z siedzibą w Warszawie. Była to pierwsza tego typu jednostka w odrodzonej Polsce. Jednym z ważniejszych zadań, jakie stały przed naszym państwem, a zarazem i Instytutu było przygotowanie aktualnych map. Zaborcy pozostawili 9 układów triangulacyjnych z 8 różnymi punktami odniesienia. Geografowie szybko zabrali się do pracy: najpierw dokonali standaryzacji i aktualizacji map zaborczych (pruskich, rosyjskich i austro-węgierskich), a po kilku latach zaczęli wydawać własne mapy kartograficzne, które były bardzo szanowane w całej Europie i w podstawowych skalach kopiowane, zarówno przez Niemców, jak i aliantów. Obecnie stanowią bardzo wartościowe źródło informacji dla historyków.

Po agresji Niemiec na Polskę w 1939 roku Instytut ewakuował się do Francji, a kiedy ta została pokonana, do Wielkiej Brytanii. Siedziba najpierw mieściła się w Londynie, następnie do 1946 roku w Edynburgu. Oficerowie WIG-u tworzyli mapy dla wojska polskiego walczącego na Zachodzie oraz dla wywiadu brytyjskiego. W 1946 roku wraz z rozwiązaniem Polskich Sił Zbrojnych WIG zakończył swą działalność. W ramach czystek stalinowskich w 1949 roku aresztowano większość przedwojennych oficerów instytutu.

Obecnie spadkobiercą Instytutu jest Szefostwo Geografii Wojskowej, któremu podlegają: Wojskowe Centrum Geograficzne w Warszawie, 22 Wojskowy Ośrodek Kartograficzny w Komorowie oraz dwa Samodzielne Oddziały Geograficzne z siedzibami w Lesznie i Toruniu. To właśnie te jednostki są na przemian Gospodarzami Święta Geografii Wojskowej.

Dzień wojskowych geografów jest okazją do przypomnienia historii tej instytucji i największych osiągnięć, począwszy od przedwojennych opracowań kartograficznych po współczesne cyfrowe produkty. W uroczystościach biorą udział dowódcy i żołnierze jednostek geograficznych z całej Polski. Szef Sztabu Generalnego przekazuje list gratulacyjny z podziękowaniami dla żołnierzy i pracowników cywilnych służby geograficznej za wzorową służbę. Święto jest również najlepszym momentem do tego, by uhonorować zasłużonych wojskowych i wręczyć im pamiątkowe ryngrafy. W ramach święta odbywają się ponadto różne wystawy, np. sprzętu pomiarowego czy prezentacje poświęcone zasłużonym żołnierzom, jak choćby mjr Mieczysławowi Zarzyckiemu zamordowanemu w obozie w Starobielsku.

W święto wojskowych geografów warto docenić ich pracę oraz podkreślić, że jest ona ściśle tajna. Map wojskowych nie kupimy w sklepie czy Internecie, różnią się one od tych cywilnych wieloma szczegółami. Np. kiedy geograf wojskowy nanosi na dokument drogę musi uwzględnić szereg czynników, jak choćby szerokość, materiał z jakiego została wykonana, czy charakterystykę pobocza. Wojskowi czerpią swoją wiedzę zarówno z własnych zasobów i archiwów, ale i zdjęć satelitarnych oraz lotniczych (współpracują przy tym z Głównym Urzędem Geodezji i Kartografii). Niektóre informacje trzeba weryfikować w terenie. W ostatnim czasie nasz kraj przecież bardzo się zmienił – powstało wiele nowych budynków, dróg, więc łatwo sobie wyobrazić, że geografowie wojskowi mają wiele pracy. Instytut działa także na arenie międzynarodowej. Polacy przygotowali m.in. mapy dotyczące części Ameryki Południowej czy mapę afgańskiej prowincji Ghazni, w której służyli żołnierze Polskiego Kontyngentu Wojskowego.


Nietypowe